विरुद्धार्थी शब्द – Opposite Words in Marathi – Virudharthi Shabd in Marathi

विरुद्धार्थी शब्द – Opposite Words in Marathi – Virudharthi Shabd in Marathi : ज्या शब्दांचा स्वतःचा निश्चित अर्थ आहे – त्या अर्थांना विरुद्ध अर्थ देणारे शब्दांना विरुद्धार्थी शब्द असे म्हणतात. विरुद्धार्थी शब्द खालील प्रकारे तयार होतात:

  • लिंग बदलानुसार : भाऊ-बहीण, राजा-राणी, वधू-वर, मुलगा-मुलगी गाय-बैल, कुत्रा-कुत्री इ.
  • वेगवेगळ्या वांशिक शब्दांद्वारे : जसे की कनिष्ठ-उत्तम, कमाल-किमान, आपुलकी-नापसंती, मुक्त-गुलाम, पुढे-पुढे, कडू-गोड इ.
  • उपसर्गाच्या मदतीने: जसे की आस्था-अनास्था, अस्वस्थ-स्वस्थ, मान-अपमान, अल्पायु-दीर्धायु, अंतर्मुखी-बहिर्मुखी, इ.
  • उपसर्ग म्हणून वापरल्या जाणार्‍या शब्दांच्या बदलानुसार जसे- अल्पसंख्याक-बहुसंख्यांक, उत्तरायण-दक्षिणायन, एकतंत्र-बहुतंत्र, महाकाय-लघुकाय इ.
  • नज समासाच्या संज्ञा बनवून : नश्वर-अनश्वर, आदि-अनादि, संभव-असंभव, आस्तिक-नास्तिक, अनाथ–सनाथ, सार्थक-निरर्थक, इ.

विरुद्धार्थी शब्द – Opposite Words in Marathi

  • कुशल×अकुशल
  • चल×अचल
  • तुलनिय×अतुलनिय
  • दृश्य×अदृश्य
  • नियमित×अनियमित
  • नित्य×अनित्य
  • नियंत्रित×अनियंत्रित
  • निश्चित×अनिश्चित
  • नीती×अनीती
  • न्याय×अन्याय
  • पराजित×अपराजित
  • परिचित×अपरिचित
  • पवित्र×अपवित्र
  • पारदर्शक×अपारदर्शक
  • पूर्ण×अपूर्ण
  • पूर्णांक×अपूर्णांक
  • प्रकट×अप्रकट
  • प्रत्यक्ष×अप्रत्यक्ष
  • प्रमाण×अप्रमान
  • प्रसन्न×अप्रसन्न
  • प्रशस्त×अप्रशस्त
  • प्रसिद्ध×अप्रसिद्ध
  • प्रामाणिक×अप्रामाणिक
  • प्रिय×अप्रिय
  • मर्यादित×अमर्यादित
  • मूर्त×अमूर्त
  • यशस्वी×अयशस्वी
  • योग्य×अयोग्य
  • लिखित×अलिखित
  • लौकिक×अलौकिक
  • रसिक×अरसिक
  • रुंद×अरुंद
  • विकारी×अविकारी
  • विचारी×अविचारी
  • विभक्त×अवजभक्त
  • विवाहित×अविवाहित
  • विवेकी×अविवेकी
  • विस्मरणीय×अविस्मरणीय
  • विश्वास×अविश्वास
  • वैध×अवैध
  • व्यवस्थित×अव्यवस्थित
  • शक्य×अशक्य
  • शाश्वत×अशाश्वत
  • शांत×अशांत
  • शुद्ध×अशुद्ध
  • शुभ×अशुभ
  • सभ्य×असभ्य
  • समंजस×असमंजस
  • समान×असमान
  • समाधान×असमाधान
  • सफल×असफल
  • समर्थ×असमर्थ
  • सहकार×असहकार
  • सत्य×असत्य
  • साध्य×असाध्य
  • सामन्य×असामान्य
  • साधारण×असाधारण
  • स्पृश्य×अस्पृश्य
  • सूर×असुर
  • सुरक्षित×असूरक्षित
  • संतुष्ट×असंतुष्ट
  • संतोष×असंतोष
  • स्थिर×अस्थीर
  • स्पष्ट×अस्पष्ट
  • स्वच्छ×अस्वच्छ
  • स्वस्थ×अस्वस्थ
  • हिंसा×अहिंसा
  • ज्ञान×अज्ञान
  • ज्ञात×अज्ञात
  • क्षय×अक्षय
  • क्षम्य×अक्षम्य
  • ज्ञानी×अज्ञानी
  • अनुभवी×अननुभवी
  • आरोग्य×अनारोग्य
  • अपेक्षित×अनपेक्षित
  • अवधान×अनवधान
  • आवश्यक×अनावश्यक
  • आदर×अनादर
  • आवृत्त×अनावृत्त
  • आसक्त×अनासक्त
  • आस्था×अनास्था
  • इच्छा×अनिच्छा
  • उत्तीर्ण×अनुत्तीर्ण
  • उदार×अनुदार
  • औरस×अनौरस
  • कबूल×नाकबूल
  • खुश×नाखूश, नाराज
  • पसंत×नापसंत
  • आवड×नावड
  • आवडता×नावडता
  • पास×नापास
  • बाद×नाबाद
  • मर्द×नामर्द
  • राजी×नाराजी
  • लायक×नालायक
  • इलाज×नाईलाज
  • रोगी×निरोगी
  • संदिग्ध×नि:संदिग्ध
  • स्वार्थी×नि:स्वार्थी
  • पापी×निष्पाप
  • अपराधी×निरपराधी
  • आधार×निराधार
  • आशा×निराशा
  • उपाय×निरुपाय
  • उपयोगी×निरुपयोगी
  • उपद्रवी×निरुपद्रवी
  • उत्साही×निरुत्साही
  • लोभी×निर्लोभी
  • व्यसनी×निर्व्यसनी
  • धनवान×निर्धन
  • लक्ष×दुर्लक्ष
  • लागू×गैरलागू
  • समज×गैरसमज
  • सोय×गैरसोय
  • हजर×गैरहजर
  • शिस्त×गैरशिस्त
  • शिस्त×बेशिस्त
  • जबाबदार×बेजबाबदार
  • कायदेशीर×बेकायदेशीर
  • सावध×बेसावध
  • सुरेल ×बेसूर
  • हिशेब×बेहिशेब
  • इमाणी×बेईमानी
  • पगारी×बिनपगारी
  • चूक×बिनचूक
  • कृपा×अवकृपा
  • गुण×अवगुण
  • गुणी×अवगुणी
  • मान×अवमान
  • सचेतन×अचेतन
  • सबला×अबला
  • सकर्मक×अकर्मक
  • सलग×अलग
  • सशक्त×अशक्त
  • सत्पात्र×अपात्र
  • सज्ञान×अज्ञान
  • सकारणं×आकारानं
  • सदाचार×अनाचार
  • सन्मान×अपमान
  • सुशिक्षित×अशिक्षित
  • सुसह्य×असह्य
  • सुस्थिर×अस्थिर
  • सुविचार×कुविचार
  • सुपूत्र×कुपुत्र
  • सुविख्यात×सुविख्यात
  • सुसंगती×कुसंगती
  • सुस्वरूप×कुरूप
  • सजीव×निर्जीव
  • सदय×निर्दय
  • सुसंगत×विसंगत
  • स्मरण×विस्मरण
  • सुसंवाद×विसंवाद
  • सुगम×दुर्गम
  • सुगंध×दुर्गंध
  • होकार×नकार
  • सद्गुण×दुर्गुण
  • सुबुद्धी×दुर्बुद्धी
  • सुबोध×दुर्बोध
  • सुरक्षित×असुरक्षित
  • सुलभ×दुर्लभ
  • सुदैवी×दुर्दैवी
  • सुकर× दुष्कर
  • सुयश×अपयश
  • विजय×पराजय
  • सुकाळ×दुष्काळ
  • सुचिन्ह×दूषचिन्ह
  • सुवार्ता×दुर्वार्ता
  • अतिवृष्टी×अनावृष्टी
  • अत्यावश्यक×अनावश्यक
  • उत्कर्ष×अपकर्ष
  • उत्कृष्ट×निकृष्ट
  • उपकार×अपकार
  • शुभशकुन×अपशकुन
  • स्वकीय×परकीय
  • स्वतंत्र×परतंत्र
  • स्वदेश×परदेश
  • स्वातंत्र्य×पारतंत्र्य
  • स्वाधीन×पराधीन
  • स्वावलंबी×परावलंबी
  • इहलौकीक×पारलौकिक
  • उन्नती×अवनती
  • सुलक्षणी×अवलक्षणी
  • नशीबवान×कमनशिबी
  • आकर्षक×अनाकर्षक
  • अनुरूप×विजोड
  • अमृत×विष
  • अलीकडे×पलिकडे
  • अर्थपूर्ण×निरर्थक
  • अध्ययन×अध्यापन
  • अटक×सुटका
  • अवघड×सोपे
  • आठवणे×विसरणे
  • आघाडी×पिछाडी
  • आशीर्वाद×शाप
  • आळशी×उद्योगी
  • आकाश×पाताळ
  • आत×बाहेर
  • आनंद×दु:ख
  • आरंभ×अखेर, शेवट
  • आसक्ती×विसक्ती
  • इकडे×तिकडे
  • उदय×अस्त
  • उदघाटन×समारोप
  • उपयोगी×निरुपयोगी
  • उघड×गुप्त, बंद
  • उच्च×नीच
  • उताणा×पालथा
  • उद्धट×नम्र
  • उधल्या×कंजूस
  • उष्ण×थंड,शीतल
  • उंच×ठेंगू, बुटका,सखोल
  • ऊन×सावली
  • उलटा×सुलट
  • ओला×कोरडा
  • अंधार×उजेड
  • कठीण×मऊ,कोमल
  • कठोर×मृदू
  • कडू×गोड
  • कच्चा×पक्का
  • कडक×नरम
  • कृष्ण×धवल
  • कृतज्ञ×कृतघ्न
  • कृत्रिम×नैसर्गिक
  • काळोख×प्रकाश
  • काळा×पांढरा
  • कोवळे×जून,राठ
  • कौतुक×निंदा
  • खरे×खोटे
  • खरेदी×विक्री
  • खिन्न×प्रसन्न,आनंदी
  • खोल×उथळ
  • गच्च×सैल,विरळ
  • गतकाल×भविष्यकाल
  • गरीब×श्रीमंत
  • गिर्हाईक×विक्रेता
  • गुळगुळीत×खडबडीत,खरखरीत
  • गुरू×शिष्य
  • ग्रामीण×शहरी
  • ग्राह्य×त्याज्य
  • घट्ट×सैल
  • चपळ×मंद
  • चढण×उतरण
  • चांगले×वाईट
  • चूक×बरोबर
  • चोर×साव
  • जन्म×मृत्यू
  • जळणे×विझने
  • जमा×खर्च
  • जलद×साबकाश
  • ज्येष्ठ×कनिष्ठ
  • टंचाई×विपुलता
  • टिकाऊ×कमकुवत
  • तरुण×म्हातारा
  • तारक×मारक
  • ताजे×शिळे
  • तिक्ष्ण×बोथट
  • तेजी×मंदी
  • तेजस्वी×तेजहीन
  • थोर×लहान
  • थोरला×धाकटा
  • दाट×विरळ
  • दिवस×रात्र
  • दीर्घ×रस्व
  • दुरूस्त×नादुरुस्त
  • दुष्ट×सुष्ट
  • दूर×जवळ
  • देव×दैत्य,दानव
  • देशभक्त×देशद्रोही
  • दोष×गुण
  • धीट×भित्रा
  • धूर्त×भोळा,मुर्ख
  • नफा×तोटा
  • नवा×जुना
  • नम्रता×उद्धटपणा
  • नक्कल×अस्सल
  • नशीबवान×कमनशिबी
  • नाशवंत×अविनाशी
  • निर्भय×भित्रा
  • निर्मळ×मळका
  • न्यूनता×विपुलता
  • पहिला×शेवटचा
  • प्रखर×सौम्य
  • प्रचंड×चिमुकले
  • प्रगती×अधोगती
  • पाप×पुण्य
  • प्राचीन×अर्वाचीन
  • प्रारंभ×अखेर,शेवट
  • पूर्व×पश्चिम
  • प्रेम×द्वेष
  • फुलने×कोमेजने
  • बरे×वाईट
  • बलाढ्य×किरकोळ
  • बलवान×दुर्बल
  • बिंब×प्रतिबिंब
  • बुद्धी मान×ढ, मठ्ठ,मूर्ख
  • बोलका×अबोल, मुका,मितभाषी
  • भरती×ओहोटी
  • भक्कम×कमकुवत
  • भव्य×चिमुकले
  • भाग्यवान×दुर्भागी,अभागी
  • मर्त्य×अमर
  • मंजुळ×कर्कश
  • मागचा×पुढचा
  • मान×अपमान
  • माथा×पायथा
  • मालक×नोकर
  • मित्र×शत्रू
  • मृत×जिवंत
  • मैत्री×वैर,शत्रुत्व
  • मोकळे×बंदिस्त
  • मृदू×टणक
  • मंद×जलद
  • रडू×हसू
  • रागीट×प्रेमळ
  • राजमार्ग×आदमार्ग
  • राव×रंक
  • रोख×उधार
  • रुचकर×बेचव
  • लवकर×उशीरा,सावकाश
  • लघु×विशाल,गुरू
  • लांब×आखूड
  • वडिलार्जित×स्वकष्टार्जित
  • वर×खाली
  • वर× अधू
  • विक्षिप्त×समंजस
  • वैयक्तिक×सार्वजनिक
  • वृध्द×तरुण
  • शहाणा×मूर्ख
  • शाश्वत×अशाश्वत, क्षणभंगुर
  • शूर,धाडशी× भित्रा
  • शंका×खात्री
  • सरळ×वाकडे
  • समोर×मागे
  • सज्जन×दुर्जन
  • सवाल×जवाब
  • सनातनी×सुधारक
  • सरळ×वाकडा
  • संशय×खात्री
  • स्तुती×निंदा
  • स्वस्त×महाग
  • साम्य×भेद
  • सुरुवात×शेवट
  • सुरेल×कर्कश, भसाडा
  • सुख×दु:ख
  • सुंदर×कुरूप
  • सुबक×बेढब
  • सूर्योदय×सूर्यास्त
  • सौंदर्य×कुरुपता
  • स्थूल×सुक्ष्म
  • स्वर्ग×नरक
  • स्वस्त×महाग
  • हसणे×रडणे
  • हळू×जलद
  • हर्ष×खेड
  • हार×जीत
  • हुशार×मठ्ठ
  • अब्रू×बेअब्रू
  • अभिमानी×निराभिमानी
  • अनुकूल×प्रतिकुल
  • अपेक्षित×अनपेक्षित
  • अक्कलवानं×बेअक्कल
  • अग्रज×अनुज
  • अतिवृष्टी×अनावृष्टी
  • अनाथ×सनाथ
  • अबोल×वाचाल
  • अमावस्या×पौणिमा
  • अल्पायुषी×दीर्घायुषी
  • अवघड×सोपे,सुलभ
  • आदर×अनादर
  • आनंद×दु:ख
  • आमंत्रित×आगंतुक
  • आशीर्वाद×शाप
  • आस्तिक×नास्तिक
  • इष्ट×अनिष्ट
  • उगवतो×मालवतो
  • उत्कर्ष×अपकर्ष, ऱ्हास
  • उदार×कृपन, कंजूष
  • ऐश्चिक×अनैच्छीक
  • ओली ×कोरडी,सुकी
  • कल्याण×कल्याण
  • कर्णमधुर×कर्णकटु
  • कृपा×अवकृपा
  • कृश×स्थूल
  • गंभीर×अवखळ
  • ग्रामिन×नागरी,शहरी
  • ग्राह्य×त्याज्य
  • घट्ट×सैल,पातळ
  • चढाई×माघार
  • चोर×सव
  • चंचल×स्थिर
  • जहाल×मवाळ
  • जागृत×निद्रिस्त, निद्रित
  • तिक्ष्ण×बोथट
  • धिटाई×भित्रेपणा
  • धूर्त×भोळा
  • नम्रता×उद्धटपणा
  • नि:शस्त्र×सशस्त्र
  • निष्काम×सकाम
  • नीटनेटका×गबाळया
  • प्रसन्न×अप्रसन्न,खिन्न
  • प्रसरण×आकुंचन
  • पुढारी×अनुयायी
  • पुरोगामी×कर्मठ, प्रतिगामी
  • पोक्त×अल्लड
  • पौर्वोत्य×पाश्चिमात्य
  • फिकट×भडक
  • बिकट×सुलभ
  • भरभराट×ऱ्हास
  • मनोरंजक×कंटाळवाणे
  • महात्मा×दुरात्मा
  • माजी×आजी
  • मंजूर×कर्कश
  • रनशूर×राभिरु
  • राकट×नाजुक
  • रागीट×शांत,प्रेमळ
  • रेखीव×ओबडधोबद
  • लाजरा×धीट,निलाजरा
  • लौकिक×दुलौकीक
  • वाजवी×गैरवाजवी
  • विकास×ऱ्हास
  • विजय×पराजय
  • वियोग×संयोग
  • विसंवाद×सुसंवाद
  • शुक्ल पक्ष×कृष्ण पक्ष
  • शुद्ध पक्ष×वद्य पक्ष
  • शेष×नि:शेष
  • श्वास×नि:श्वास
  • सद्गती×दुर्गती
  • सद्गुण×दुर्गुण
  • सधवा×विधवा
  • सहेतुक×निर्हेतुक
  • सनातनी×सुधारक
  • सजातीय×विजातीय
  • सन्मार्ग×कुमार्ग
  • साकार×निराकार
  • स्वकीय ×परकीय
  • सुजाण×अजाण
  • सुबुद्धी×दुर्बुद्धी
  • सुसंबद्ध×असंबद्ध
  • सुसंवाद×विसंवाद
  • अवखळ×गंभीर
  • अवजड×हलके
  • आदी×अंत
  • आंधळा×डोळस
  • आयात×निर्यात
  • आवक×जावक
  • आरोहण×अवरोहन
  • भाग्यवान×भाग्यहीन
  • माहेर×सासर
  • मलूल×टवटवीत
  • मालक×नोकर
  • प्रसिद्ध×अप्रसिद्ध
  • किमान×कमाल
  • खंडन×मंडन
  • खोल×उथळ
  • गमन×आगमन
  • ठोक×किरकोळ
  • चाल×अचल
  • जमा×खर्च
  • ताजे×शिळे
  • थोर×सान,लहान
  • दिन×रजनी
  • रेलचेल×टंचाई
  • लवचिक×ताठर
  • विधायक×विघातक
  • वियोग×संयोग
  • शोक×आनंद
  • सकाळ×संध्याकाळ
  • संकुचित×व्यापक, उदार
  • संघटन×विघटन
  • सजीव×निर्जीव
  • सम×विषम
  • सावध×बेसावध
  • सार्थ×निरर्थ
  • साक्षर×निरक्षर
  • सुपीक×नापीक
  • सुप्रसिद्ध×कुप्रसिद्ध
  • सूर×असुर
  • सुरस×निरस
  • सुज्ञ×अज्ञ
  • आग्रह×अनाग्रह
  • थंडी×उष्णता
  • अंथरूण×पांघरूण
  • आस×ओढ
  • कोरडे×ओले
  • असो×नसो
  • नंतर×आधी
  • पंधरा×काळा
  • योग्य×अयोग्य
  • पलीकडे×अलीकडे
  • भोळा×लबाड
  • दिन×श्रीमंत
  • पूर्वी×हल्ली
  • अळणी×खारट
  • ओलखीची×अनोळखी
  • चपळ×मंद
  • पांढरेशुभ्र×काळेकुट्ट
  • पारंपरिक×आधुनिक
  • गुलाम×मालक
  • कळत×नकळत
  • स्वाभिमानी×लाचार
  • रडायला×हसायला
  • कबूल×नाकबूल
  • अजरामर× नाशिवंत
  • अटक×सुटका

Leave a Comment